Mantar Zehirlenmesi

Mantarlar çoğu kişi tarafından çok sevilen yiyeceklerin başında geliyor, bu güzel yiyecek her ne kadar çok sevilse de bazen mantar zehirlenmesi durumları olabiliyor. bunun nedeni bazı mantar türlerinin yabani olmasından dolayıdır yani her mantar türünü ne yazık ki yiyemiyoruz. Birkaç mantar türü zehirlidir ve hatta ölümcüldür.

Her ne kadar yaygın bir inanış olsa da, yenilebilir ve zehirli mantar türlerinde ayrımı yapmak çok kolay değildir ve bunun için basit bir test yoktur. Yabani bir mantarı yemenin güvenli olup olmadığını söylemenin tek yolu, mantar uzmanı (mikolog) tarafından o mantarın tanımlanmasıdır.

Bir mantarı yemeden önce güvenilir olup olmadığından emin değilseniz, onu yemeyiniz. Mantarları sadece süpermarketten, manavdan veya saygın bir yerden almaya özen gösteriniz, bilmediğiniz bir noktadan mantar almayınız.

Mantar Zehirlenmesi Nedir?

Ülkemizde mantar zehirlenmeleri sık sık meydana gelmektedir. Özellikle sonbahar aylarında mantar zehirlenmesi artmaktadır. Mantarlar ilkbahar ve sonbahar aylarının bol yağışlı olduğu mevsimlerde yetişme alanı daha fazladır.

Doğal alanlarda yetişme imkanı bulan ve zehirli olarak nitelendirebileceğimiz yabani mantarlar taze, kurutulmuş ve çiğ bir şekilde tüketildiğinde mantar zehirlenmesi veya ölümle sonuçlanabilir. Mantar zehirlenmeleri özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında sıklıkla görülür. Bunun nedeni bu mevsimlerdeki yağış bolluğunun mantarların yetişmesi için yeterli olmasından dolayıdır.

Türkiye’de doğal alanlarda yabani dediğimiz zehirli mantarların yetişebildiğini de unutmayınız.

Yabani mantarların tadı yenilebilen mantarlardan çok farklı değildir yani ayırt etmek imkansızdır. Mantarın etinin renginden, kokusundan ve tadından zehirli olup olmadığını anlamanız mümkün değildir. Bundan dolayı yabani yani zehirli dediğimiz mantarları toplayıp da yemekten kaçınınız. Ne yazık ki, mantarlar hakkında yanlış inanılan inançlar mantar zehirlenmesini arttırıyor.

Zehirli Mantarların Hakkında Yanlış İnanışlar:

• Ağaçlarda yetişen mantar zehirsiz değildir diye güvenmeyiniz bunu bilemezsiniz, bu yüzden ağaçlarda yetişen mantarları yemeyiniz.
• Mantarı yoğurt ile tükettiğimizde zehirlenmeyi önler diye bir durum yoktur ve zehirli bir mantarı yoğurt önlemez.
• Kuruyan bir mantarın zehirli olmadığını düşünmekte yanlıştır.
• Zehirli olan bir mantarın iç kısmının kopartılıp yenildiğinde zehrinin gideceği düşüncesi yanlıştır.
• Zehirli mantarları salyangoz ve diğer hayvanları yemediği düşüncesi de yanlıştır.
• Zehirli mantar pişiyor olsa bile zehri gitmez.
• Sirkeli ve tuzlu suda kaynayan mantarın zehri yok olmaz.
• Çayırlarda yetişen mantarlar zehirli değilidir demek yanlıştır.

Yukarıdaki bilgilere güvenip asla bilmediğiniz mantarları tüketmeyiniz.

Mantar Zehirlenmesi Belirtileri

Mantar zehirlenmesi yenilen mantarın türüne göre değişkenlik gösterebilir. Bazı mantar türleri zehirlenme etkilerini 2 saat sonra gösterebilirken bazı yabani mantar çeşitleri de 6 saat sonra belirtileri ortaya çıkarabilir.

Bu belirtiler mantar yenilmesinden 2 saat sonra oluşabilecek belirtilerdir. 

• Sersemlik
• Sürekli uykunun gelmesi
• Olası tansiyon düşüklüğü
• Görmede bulanıklık
• Yüz ve boyun kısmında oluşan kızarıklık
• Nabızda artışın olması
• Ağız tadını  değişmesi ve ağızda oluşan metal tadı
• Mide bulantısı ve kusmanın oluşması
• Vücutta terleme

Bu belirtiler mantar yenilmesinden 6 saat sonra oluşabilecek belirtilerdir. 

• Mide bulantısı ve kusma
• İshal
• Ateşlenme
• Nabızın Artması
• Karın Ağrısı
• Karaciğer ve böbrek bozulukları
• Koma ve ölümle bile sonuçlanabilir belirtilerinin ortaya çıkması.

Halüsinasyonlar: Bazı yabani mantar türlerinde halüsinasyonların ortaya çıkmasına nedne olabilecke toksinler bulunmaktadır. Bu psikotropik durumlara sihirli mantar adı da verilir. Halüsinasyonlar dışında kas zayıflığı, ajitasyon, hızlı kalp atışları ve baş ağrısı sayılabilir.

Gastrointestinal Hastalık: Çoğu zehirli mantar mide bulantısı, kusma, mide krampları ve ishal gibi gastrointestinal hastalıklara neden olabilir.

Karaciğer Yetmezliği ve Ölüm: Yabani yani zehirli mantarları tüketmek ölümle sonuçlanabiliyor. Mantar zehirlenmesi belirtileri yenildikten sonra 6 ila 24 saat arasında ortaya çıkar ve mide bulantısı, mide krampları, kusma ve ishalle kendisini belirtir. Zehirli mantar içerisinde bulunan toksin karaciğere ve böbreklere ölümcül zararlar verebilir. Ölüme neden olabilecke bazı mantar türleri arasında Galerina, Leiopta ve Conocybe türleri yer alır.

Kültür Mantar Zehirlenmesi Belirtileri

Kültür mantar zehirlenmesi pek mümkün değildir. Bu mantar türleri yenildiği için insan sağlığına zararlı değildir ve zehirleyebilir gibi bir cümle kurmakta doğru olmaz. Kültür mantarlarını güvendiğiniz yerlerden almak çok önemlidir. Kültür mantar zehirlenmesi yok diye bilmediğiniz yerlerden de mantar almayınız.

Bilmediğiniz yerlerden alınan mantarlar zararlı mikroplara mahruz kalabilir bu durumda da hasta olabilirsiniz.

Kültür mantarı zehirlenmesi nasıl anlaşılır?

Kültür mantarından zehirlenme olmayacağı için zehrin anlaşılma durumu da olmayacaktır.

Mantar Zehirlenmesi Nasıl Teşhis Edilir?

Eğer mantar zehirlenmesinden şüpheleniyorsanız en yakın sağlık kuruluşuna gitmelisiniz. Mantar yiyen bir birey sağlık kuruluşunda hemen tedavi altına alınmalı ve gözlem altında tutulmalıdır.

Mantar Zehirlenmesinin Tedavisi

Doktorlar tarafından mantar zehirlenmesi varsa teşhis edilir ve buna uygun bir tedavi seçeneği sunulur. Sağlık kuruluşu ise bu gibi durumlarda mantar zehirlenmesini önlemek için panzehiri(antidot) temin etmek için T.C. Sağlık Bakanlığı’nın Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde bulunan 114 numaralı telefon hattıyla 7/24 saat danışmanlık hizmeti veren Ulusal Zehir Merkezi (UZEM)’e başvurur.

Mantar zehirlenmesi yaşayan kişiye ne gibi müdahaleler yapılmalıdır?

Mantar zehirlenmelerinde erken müdahale çok önemlidir. Erken müdahale sayesinde kişinin hayatı kurtulabilir. Bu yüzden bilmediğiniz yerlerden mantar satın almayınız. Mantar yediğiniz an yukarıda yer alan belirtiler ortaya çıkıyorsa hemen doktora gidiniz.

• Mantar yediğinizde zehirlenme olduysa yediğiniz mantarla birlikte hızlı bir şekilde doktora gidiniz.
• Mantar zehirlenmesi olduysa, kişiyi kusturmak doğru bir davranış değildir. Zehirlenen hastaya herhangi bir müdahale edilmemelidir.
• Mantar zehirlenmesine karşı özel bir panzehir yoktur. Tedavi sırasında hasar meydana geldiyse hasar onarılır ve midenin yıkanması işlemi yapılır.
• Mantar zehirlenmesine ayran iyi gelir? Hayır ayran iyi gelmez o durumda vakit kaybetmeden lütfen doktora gidiniz. Vakit kaybetmek ölümle sonuçlanabileceğinden zehirlenen kişiye bir şey yedirip içirmeyiniz.

Mantar zehirlenmesi hakkında gerçekler

Mantar zehirlenmesi sohbahar aylarında yaygın olmaktadır. Ülkemizde en çok tüketilen kültür mantarlarıdır. Mantar zehirlenmelerinin en sık görülen belirtileri kusma, ishal ve karın ağrıları gibi mide-bağırsak rahatsızlıklarıdır. Birkaç mantar türü de ölümcüldür.

Yenilebilir Mantar Çeşitleri

Mantar zehirlenmesi yaşamamanız için zehirli mantarları nelerde olabileceğini öğrenin. Ülkemizde toplamda 2 bin 400 kadar mantar çeşidi vardır ve bu mantarların yaklaşık 100’ü zehirli ve 10’u ise ölümcüldür.

Yenilebilir ve zehirli mantarlar bir arada yetişebilir. Bunları ayırt etmek çok kolay değildir ve bir bilimcinin bunu ayırt etmesi şarttır. Sizlere yenilebilir mantar çeşitlerini aşağıya yazdık. Ancak yine bu bilgiye göre mantar tüketmeyiniz.

Ayı Mantarı

Ayı mantarı halk içerisinde çörek mantarı olarak da bilinir. Bazı yörelerde Bolet mantarı olarak da anılır. Şapka kısmı kahverengidir ve sap kısmı ise açık renklidir.

Kanlıca Mantarı

Bu mantar türünün rengi kırmızıya yakındır. Genellikle çamlık ve düz arazilerde bulunur. Ayrıca bu mantarın yemeği, turşusu ve kızartması yapılır. Ek olarak pilavı da yapılır.

Sığır Dilli Mantarı

Ülkemizin neredeyse her bölgesinde yetişen mantar türüdür. Sığır dilli mantar denilmesinin nedeni şapkasının altındaki kısmın sığır diline benzemesinden dolayıdır. Bu mantar türü farklı renklerde olabilir. Bu mantar çeşidi pek çok ortamlarda yetişebileceği gibi en çok iğne yapraklı ağaçlarının bulunduğu kısımda yetişir.

Duvaklıca (İmparator) Mantarı

Duvaklıca mantarı bazı yörelerde imparator mantarı olarak bilinir. Türkiye’de daha çok Kastamonu yöresinde yetişme alanı bulur. Yaz mevsiminde bolca yetişir. Yaygın olarak çam ve gürgen ağaçlarının dibinde yetişir. Şapka kısmı kırmızı, gövdesi ise sarımtrak rengindedir.

Bu mantar çeşidi duvak görünümündedir. Bundan dolayı da adını gelinlerin duvağından almıştır. Ülkemizin bazı yörelerinde Yumurta Mantarı olarak da bilinir. Kızartması yapılır yada çiğ olarak da tüketilebilir.

Huni Mantarı

Bu mantar türü tıpkı huniye benzer olduğundan dolayı huni olarak isimlendirilmiştir. Rengi siyah olup daha çok ilkbahar aylarında oluşur. İlkbahar aylarında yağan yağmur sonrası huni mantarını bulmak çok kolaydır. Huni mantarı bir kökten daha fazla sayıda mantar verir. toplanması da kolaydır.

Huni mantarından çok güzel börek yapılır. Yapılan böreğin adı da huni böreğidir.

Cincile Mantarı

Mantar zehirlenmesi  yapmayan bir mantar türü olan cincile mantarını yaz mevsiminde sıklıkla bulabilirsiniz. Cincile mantarının rengi bej, sarımsı, kahverengi tonlarındadır. Ortların arasında denk gelebilirsiniz. Huni böreği gibi bu mantar türünün de böreği yapılır.

Pelit Mantarı

Tıpkı cincile mantarı gibi yaz aylarında sıklıkla yetiştirilir. Rengi beyazdır. Meşe ağaçlarının altında olduğu için Pelit mantarı adını almıştır. Kolaylıkla bulunabilir ve yemeği yapılır.

---

Mantar zehirlenmesi haberleri duymamak için mantarı tüketirken dikkat ediniz ve bilmediğiniz güvenmediğiniz yerlerden mantar almayınız. Ayrıca dışarı da gezerken denk geldiğiniz mantarları da tüketmekten kaçınınız.